MERAK: “Merak” Öğrenmenin Kıvılcımıdır.

Bir devlet büyüğünün konuşmasının bir bölümünde gençlere hitab ederken: “Merak sahibi olun” çağrısının altını çizerek aktarmaya çalışıyordu. Bu muhterem zat, aslında şunu demek istiyordu: “Merak etmeyen bir şey öğrenemez; öğrenmeyen hayatı ıskalar.”

    Bugün bilgi çağının en büyük meselesi, bilgiye ulaşma zorluğu değil; merak yoksulluğudur. Cebimizde kütüphaneden büyük telefonlar taşıyoruz, ama o bilgiye uzanacak merak damarımız körelmişse, elimizdeki imkânlar sadece birer aksesuar olur.

Merak Olmadan Ufuk Açılmaz

Tarihten bugüne yön veren isimlerin ortak paydası, meraktır.
• Farabi, “Acaba ses nasıl taşınır?” diye merak etti, udun üzerine bilim kurdu.
• Ali Kuşçu gökyüzüne bakıp “Bu dönüş neden?” diye sordu, semayı deftere indirdi.
• Einstein çocukken cebine gizlice pusula koyar, “Bu iğneyi yönlendiren görünmez güç nedir?” diye gecelerce düşünürdü.
Bir çocuğun gökyüzüne bakarken “Bulutların içi boş mu dolu mu?” diye sorması bile merakın insanda nasıl doğuştan var olduğunu gösterir.

Meraksızlık Kaderi Daraltır

Merak etmeyen insan, bir süre sonra kendi dünyasında bir parmaklık örer. “Ben bilirim” duvarı, çoğu zaman “Bilmek istemiyorum” demenin süslü hâlidir. En tehlikeli yoksulluk, merak yoksulluğudur. Parasız insan borçlanır ama meraksız insan içe kapanır.

Bugün gençlerimize verdiğimiz nasihatin, nasihate değil meraka dönüşmesi şarttır. Soru soran genç, yanlışa kafa tutar. Kafasını kaldıran genç, gerçeği arar. Ve gerçeği arayan kişi, kendini de ülkesini de taşır.

Merakın Eğitimi Olur mu? Olur.

Merak sadece doğuştan gelen bir kıvılcım değildir, beslendikçe büyür.
– Bir öğretmen, “Bu neden böyle?” diye sordurtabiliyorsa, merakı uyandırır.
– Bir aile, “Ne saçma soru” demek yerine “Gel birlikte bakalım” diyebiliyorsa, kaynağı kurutmaz.
– Bir yönetici, “Ben öyle istiyorum” yerine “Neden olmasın?” diye cevap veriyorsa, yol açar.

Kendi hayatımdan örnek vereyim: Öğrencilere her fırsatta, “Size anlatılanı değil, anlatılmayanı sorun” derdim. Çünkü merak, ezberi bozar; ezber bozulmadan da özgür akıl doğmaz.

Soru Sormak Cesarettir

Merak bazen itirazdır, bazen arayıştır, bazen de tefekkürdür. “Olur mu acaba?” diye başlayan her soru, değişimin ön sözüdür. Newton’un kafasına elma düşmeseydi, yer çekimi yok olmayacaktı ama belki de kimse onu merak etmeyecekti.

Bugün bir genç, “Bu şehri nasıl geliştirebiliriz?”, “Köyüm neden göç veriyor?”, “Bilim sadece başkalarının mı işi?” diye soruyorsa, o genç ülkesinin en büyük kazanımıdır.Gerisini merak etma sen..

Merak, insanı yürütür. Yürüyen insan çağı yakalar, merak etmeyen elindekini de kaybeder. Asıl mesele, merakı lüks değil ihtiyaç olarak görmektir. Çünkü merak eden zihin uyanıktır; uyanık zihin ise hem kendinin hem memleketin sigortasıdır.

Sorudan korkan toplum küçülür; soruyu çoğaltan toplum büyür